Tuesday, November 6, 2007

NA I TUTU VAKAVANUA

Yavusa - Na vanua ka ra vakoro vata kina na veiwase tamata se uma tamata ka ra sa mai cokovata oqo me ra lewe ni dua na yavusa. E ra dau dui lakolako mai me baleta na nodra gadreva na veitaqomaki e na gauna dredre ni veivaluvaluti. Na nodra turaga e vaka me nodra Kalou ka ra vakaliuca ka vakacerecereya ka kauta mai na duavata, yalovata ena kedra maliwa na yavusa.

Mataqali – Oqo e dua na uma tamata ka ra dua tani mai vei ira na kena vo ena loma ni yavusa. E ra rawa ni dua tani tale na yavusa ka ra se mai se mai vakaruru ena gauna ni valu se ra lako tu ga mai vakamata veitacini ka mai dua toka na nodra mataqali. E ra mai vakaduavatataki ena vuku ni vakawati veicurumaki kei na vakayagataki qele. O ira nai liuliu ni veimataqali era dau vakasala vua na liuliu ni veiyavusa. Oqo nai tekitekivu ni kena wasei ni tavi se tutu vakavanua ena vei tikotiko, koro kei na yavusa.

Tokatoka
Oqo e dua na mataveitacini e ratou toka vata ga ena dua na tiki ni qele. E rawa ni dau yacova yani na rua se ono nai tokatoka ena dua na mataqali. E gadrevi me kilai e rua na ka bibi me baleta na i tokatoka:
a) O koya e qase duadua ena i tokatoka e nodratou i liuliu. O koya e qase duadua enai tokatoka kece, e dau i liuliu ni Mataqali.
b) E rau taukei ni qele o rau na rua oqo: tokatoka kei na mataqali, ka rawa ni taukei na qele vaka vakamataqali se vaka i tokatoka.

Vanua
E ra na cokovata e vica na Yavusa e sa na qai dua na Vanua ka vica vata na vanua me dua na Matanitu.
Turaga – Oqo na mataqali ka digitaki mai kina na turaga ni yavusa. Ni sa bale o Turaga ni yavusa, ena taura na nonai tutu o koya e taravi koya ka ratou qai veitarataravi sobu mai me yacovi koya e gone duadua. Ni ratou sa yali yani, sa qai dewa veiratou na luvedratou. Ena gauna oqo e sa vaka me sa veisau ka dau tauri nai tutu vakaulumatua ka dau levu na veisaqasaqa e yaco ena loma ni mataqali se yavusa. Ena so tale na vanua e ra dau buli na marama ia e sega ni dau kaukauwa na nodra rokovi kei na nodra sau me vaka na turaga.

Sauturaga
Sa i ratou oqo na i ka rua ni turaga ni Yavusa, ka ratou cola na Sau vua na Turaga. E nodratou i tavi me ratou raica me yaco na veika e lewa na Turaga. E ratou dau bulia na turaga ka digitaki koya me buli me turaga ni Yavusa.

Matanivanua
Oqo na mataqali ka gusu ni Turaga kina vanua ka gusu tale ga ni vanua ki vua na Turaga. E dau kila vinaka o koya na kedrai cavuti na veimataqali ena loma ni Yavusa ka dau kauta nai tukutuku vakavanua vei ira na Turaga ni Yavusa. Oqo e vica na nonai tavi bibi:
a) vakatadu i tukutuku se mata kina vanua
b) liutaka na cakacaka vakavanua ena loma ni Yavusa
c) tiko volekata na Turaga ena veisoqo kece vakavanua
d) rabeta na mena yaqona na turaga, votonaka se vakacabora na i yau, yaqona, magiti, ulia se vakabalea nai tukutuku vakaturaga.
e) me dau raica me vakabibitaki nai tovo dina vakavanua kei na maroroi ni valavala ena loma ni tikotiko

Bati
Turaga ni valu ka liga ni wau. O ira oqo era dau vala ena gauna ni valu ni butobuto ka laurai tu ga ena nodrai vukivuki kei na nodrai tovo. E dau caka na kedra magiti ni oti nai valu ka yacana na DINU ni valu.

Mataisau
Sa i ira oqo e ra dau liutaka na cakacaka me vaka na tara vale, ta waqa, cakacaka ni liga me vaka na takona, tanoa kei na veika tale eso.

Gonedau
Oqo o ira na kai wai ka ra kena dau na soko kei na qoli. E na so na vanua e dau ya rua na kena mataqali: gonedau e vanua kei na gonedau e wai.

Bete
E ra dau tu ga ena Burekalou o ira na bete ka nodra i tavi ka qaravi kalou la ra dau vakacabora nai soro se i madrali vei ira na veikalou ni Yavusa. E ra tu na bete lalai ka ra qarava na Kalou ni teitei, qoli, draki, i valu kei na vuqa tale. E nodra i tavi me ra vakasalataki ira na lewe ni yavusa ena i vakarau se lawa ni bula, teitei, qoli kei na veika tale e so. E so na lawa era dau vakasalataki kina na lewe ni yavusa e vaka toka oqo:
- maroroi se ubi vinaka nai tautau ni kakana ena i teitei
- sega ni butu se bulu nai cavucavu ni dalo
- bui vakaca na i civicivi ni kakana
- vakasabusabutaki ka vakacacani ni kau vuata
- vakaweleweletaki ni sevu se drawe


Ena qai vakuri tale yani....Fijituwawa Research Team

18 comments:

Fijituwawa News said...

Totoka vakaoti....

Anonymous said...

This is absolutely fantastic! Some people learn better through the written word rather than through song and dance. Even better when globally accessible. This is a great educational website/tool.

Unknown said...

Could you please translate this page to English to obtain more information or at least could you create a link to give a language option.
Thank you.

Unknown said...

Ni sa bula vinaka,
Sa vinaka saraga na vakamacalataka me matata tu ga na noda vosa.
Au sa marautaka sara ga vakalevu..
I am relearning my culture and language.
This brings me closer to home...
Jowana

Fijituwawa News said...

Vinaka vakalevu for your comments, we are going to publish more infomration in the coming days.

Keep logging in and happy reading.
Loloma

Fijituwawa Team

tottie said...

Thanks for the brilliant idea in ceating a website like this. It's indeed very educational and I'm able to understand my culture as well. I've been preparing for my traditional wedding since the beggining of the year. Now I'm able to understand what to expect and also know what to do. Vinaka vakalevu.

Unknown said...

Totoka vakaoti na vakamacala matata ni noda vanua. Levu saraga na I tavi keina I tovo vakaviti au vulica rawa. Dua ga na taro: Ni dau oti na qaraqaravi se bose vakavanua, qai dau cavuti mai- E VITU, keina I sau- E WALU. Cava beka nai balebale ni VITU;WALU. Vinaka vakalevu. Taleitaka na website qo.

Unknown said...

Au kerea mo drau vaka dodonu taka na nomudrau i tukutuku e sega ni kilai e liu na ibe lei na sovu.e VUQA NAI TOVO OQORI E BULIA GA NA TAMATA ME RAWA KINA NA NODA VEIYAWAKI ka vaka dredretaka na noda vei volekati ka vuni noda bera vakalevu nikua.sa mate oti na Gone Turaga ko JISU mai tawasea kina na lewa kei na tamata ka wasea talega na duidui ni tamata sa m ai levu kin a na mana mana ei dina lasulasu ka sega na Mana ni levu kina na lasu.
Nai tukuni talega NI GAUNA (HISTORY) e levu na i tukuni oqori e lasutaki.
Eda sega ni lako kece mai AFERIKA.Sa lotu rawa tiko ko VITI era qai kele mai na lako mai Aferika.
Qai muri na cabe ni lotu mai Lakeba sa lotu rawa tu ko Oneata era na vakadinadinataka na turaga ni Oneata kevaka ko tarogi ira era kila vinaka tiko.
Na kai VITI botoboto e sega ni kila na vakatevoro.Era qarava ga na Kalou levu ko JIOVA.SAI IRA OQO NA KAWA I EPARAMA.

Unknown said...
This comment has been removed by the author.
Unknown said...

vinaka nai vakamacala, totoka

Unknown said...

wananavu...maleka vakalevu

Billy Fox said...

E vovodea toka na nomuni vakamacala, Tamana. Kevaka o ni tukuna ni lasu e dua na i tukutuku, ena vinaka mo ni vakarautaka e dua na i tukutuku vakaivola me vakaqaqacotaka na nomuni nanuma se na veika o ni okata tiko me dina.

Itavi ni Malo se Malo sivo said...

Vinaka ka totoka na vakamacala.Dua tale na taro.
E vakacava na malo. Kerea ke rawa ni Dua na Kena vakamacala

Hebrew Movement Fiji said...

E vaka cava na Bati balavu kei na bati leka na nodrau i tavi?

Hebrew Movement Fiji said...

Vinaka vakalevu na sasaga ni kena wasei tiko na veika me baleti keda na i taukei. E vica toka ga na noqu vakatataro kau na taroga tiko yani vakalalai.
1. Na volavola vaka Viti dina kei na vosa era a sa tu ni se bera mai na kai vavalagi kei na vosa eda sa vakayagataka tiko nikua. E tiko vei iratou na Archeology Department e so na kena i vakadinadina. E bau dua tiko na kena ivola sa volai?
2. Na yaca ni Kalou era a dau qarava na noda qase ni se bera nira qaravi ira na Vu. Ka ni volai tiko ena vei qara vatu na volavola vaka Iperiu mai Yasawa kei na gara vatu mai Navosa. E sa bau dua na kena ivola sa volai? Ni sa laurai na yaca YHWH ena loma ni qara e rua mai Yasawa -i-rara kei na qara mai Navosa.
3. Na yaca ni Kalou e sa vakayagataki tiko nikua me vaka na Jiova kei na Jisu Karisito e sega ni ra kila na noda qase ka nira a qai kauta mai na kaivavalagi. E tiko beka e dua na i vola me baleta na yaca ni sebera mai na kai vavalagi?

Vinaka vakalevu au sa na yaco tiko mada ekeri.

Itavi ni Malo se Malo sivo said...

Vakacava na Malo cava na nona itavi ena vanua

Unknown said...

Vinaka vakalevu
Totoka
Ke rawa me dua na kena app

quinleyyamanaka said...

Casino 2021 | Mapyro
Welcome 포천 출장마사지 to the Hotel of Monte Carlo Casino, a fabulous destination set in 계룡 출장샵 the picturesque town of Monte-Carlo. The Hotel is an absolutely free of 청주 출장샵 charge. The 김천 출장샵 rooms feature the all 진주 출장안마 new